اطلس قارچ های خوراکی و سمی بخش سیزدهم

تصاویر آناتومی چند گونه قارچ

  

  

قارچ و ادارات پست کشورها

در بعضی از کشورها قارچ به عنوان سمبل آن کشور یاد میشود و یا ادارات پست برای حمایت برخی از گونه های قارچ تمبر یاد بود چاپ می کنند.

مانند : نیوزیلند که قارچ های متنوعی از لحاظ شکل و رنگ دارد.

41 سوال و پاسخ

1- برای پیشگیری از خشک شدن بستر کشت، همچنین جلوگیری آلودگی چه باید کرد؟

برای پیشگیری از خشک شدن بستر کشت، همچنین جلوگیری از افزایش فعالیت های میکروارگانیسم های مهاجم وحشرات و آفات بهترین کار این است که دما و نور درکمترین حد مجاز نگه داشته شوند و سطح بستر کشت بوسیله پوشش پلاستیکی پوشانده شود.

2- تهویه سنگین چه آسیبی رابه همراه دارد ؟

تهویه سنگین می تواند باعث از دست رفتن شدید آب و رطوبت گردد که در نتیجه آن سطح بستر سخت شود و به اصطلاح پدیده اتفاق بیافتد و همچنین در صورت وجود میوه روی بستر کشت، میوه ها خشک شده و رنگشان به قهوه ای و طعمشان به تندی مایل گردد.

3- میوه های قارچ حالت مرجانی یا شاخ گوزنی داشته و به شکل سنجاق ته گرد نیستند. چرا ؟

زمانی که غلظت گاز دی اکسید کربن از حد مجاز افزایش یابد در این حالت سرسنجاقی های غیربارو و عقیم ظاهر می شوند که حالت مرجانی یا شاخ گوزنی داشته و اصلا به شکل سنجاق ته گرد نیستند و یا اینکه سرسنجاقی های تشکیل شده فقط ساقه هایشان بلند شده و کلاهک آنها رشد نمی نماید.

4- بهتریت زمان برای سوراخ کردن نایلون کیسه های کشت چه زمانی است؟

3-4 روز بعد از بذر زنی زمانی که ریسه اطراف بذر 3-2  سانتی متر رشد کرده باشد.

5- میزان رطوبت مناسب برای کشت قارچ صدفی در زمستان چقدر است؟

رطوبت  80-90%    دما  15-20 درجه سانتیگراد

6- چرا گاهی سطح توده بستر کشت خشک می شود و بستر کشت سریع به کپک سبز آلوده می شود ؟

بستر کشت کاه و کلش از نظر حفظ رطوبت بسیار مناسب است. چرا که ساختار بافت آن به گونه ای است که بر طبق خاصیت لوله های معیین آب به طور یکنواخت می تواند در بستر پخش شود. بستر کشتی که در آن از ضایعات و کنجاله پنبه استفاده شده، هر چند آب زیادی جذب می کند ولی عموما" خشک به نظر به نظر می رسد و پخش آب در آن به خوبی کاه و کلش نیست. اگر سطح توده بستر کشت خشک شود، بستر کشت سریعتر به کپک سبز آلوده می شود.

به طور جدی از خشکی بسترهای کشت جلوگیری کنید و بعد از شوک سرمایی رطوبت را در حد 95-90% حفظ کنید. در صورتیکه ضایعات پنبه در فرمولاسیون بستر کشت بکار رفته باشد، حتما باید از دستگاه رطوبت ساز استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید رطوبت با آب پاشی کف و راهروها به حد کافی بالا رفته و حفظ می شود.

7- چرا گاهی ریسه ها ابتدا بسیار طبیعی و قوی روی بستر کشت حاوی ضایعات پنبـه رشد می کند ولی هنگـام میوه دهی کلاهک ظـاهر نشده و ریسه ها به حـالت یک تـوده تخم مرغی بی شکل روی بستر کشت باقی می مانند ؟

در این حالت به نظر می رسد که ریسه ها ابتدا بسیار طبیعی و قوی روی بستر کشت حاوی ضایعات پنبـه رشد می کند. ولی هنگـام میوه دهی کلاهک ظـاهر نشده و ریسه ها به حـالت یک تـوده تخم مرغی بی شکل روی بستر کشت باقی می مانند. در این حالت قسمت مرکزی توده به رنگ قهوه ای متمایل می شود و گاهی ترشحات قهوه ای رنگی روی توده ظاهر می گردد. زمانی که این پدیده بر روی بستر کشت مشاهده شود، راندمان و کیفیت محصول نیز به شدت کاهش می یابد. علت این پدیده عمدتا به افزایش تراکم گاز کربنیک در محیط سالن کشت وابسته است. به علاوه عدم تهویه مناسب بستر کشت به دلیل بالا بودن رطوبت نیز می تواند دلیل ظهور این حالت گردد. علاوه بر ایـن دو دلیـل، افزایـش درجه حـرارت سالن ضمن اینـکه باعث افزایش شـدت تنفس می گردد، باعث سریع شدن رشد ریسه ها شده که گاهی ممکن است چنین پدیده ای به دلیل گرمای زیاد سالن نیز رخ دهد.

خشک شدن بستر کشت نیز باعث قطور شدن ریسه ها و بروز پدیده مشابه می گردد. دمای مغز توده بستر کشت و محیط نباید زیاد اختلاف داشته باشند و تهویه مناسب با حفظ رطوبت سالن می تواند از پدیده جلوگیری کند.  این توده های عقیم حتما" باید از بستر کشت جدا شده و باقی مانده آنها از روی بستر کشت جدا شود.

8- چرا قارچ های خیلی کوچک ظهور می کنند که پس از مدتی پلاسیده شده و می ریزند ؟

در این حالت تولید سرسنجاقی ها (پین زایی) شدید است ولی نمی توانند به رشد کامل خود برسند و در اندازه کوچک لبه های کلاهک باز شده ، اسپورریزی انجام شده و میوه زود خشک می گردد.

اگر به توده کمپوست ضربه وارد کنید صدای طبل از آن به گوش می رسد. این موضوع به این دلیل است که مغز بستر کشت کاملا" پوسیده و به مصرف ریسه های قارچ رسیده ولی سطح بستر کشت به دلیل خشکی، کمتر تجزیه شده است و لایه خارجی به صورت یک پوسته کلفت باقی مانده است. در این حالت کافی است بعد از برداشت میوه ها، تمام بستر کشت را با آب کافی آبیاری کرده و می توان در آب آبیاری مقداری از املاح و مواد مورد نیاز رشد قارچ را نیز اضافه کرد و سپس توده را اندکی فشرده ساخت تا فضاهای خالی پر شوند و این فرآیند به رویش سریع ریسه ها کمک می کند. دقت شود که آب اضافی در بستر باقی نماند. با ایجاد سوراخ هایی در قسمت انتهای بستر کشت آب اضافی را باید خارج کنید.

9- روشهای نگهداری قارچ تازه به مدت طولانی تر چیست ؟

قارچها در انواع مختلف و در شکلها و رنگهای متفاوت یافت می شوند . قارچهای دکمه ای و صدفی که به روش صنعتی تولید می گردند در مقایسه با قارچهای وحشی از عطر و طعم ملایمتری برخوردارند و از آنها غذاهای متنوع خوبی می توان تهیه نمود قارچهای وحشی اغلب عطر و طعم تندتری دارند. بافت قارچ تازه سفت وترد و بدون لکه می باشد . در مورد قارچهای دکمه ای بهتر است ژیلها یا پره های زیرین قارچ باز نشده باشند و دیده نشوند . برای مصرف قارچهای وحشی فقط کافی است روی آنها را با دستمال مرطوب پاک نمود و برای حفظ بافت قارچ ، حدالامکان ، باید از شست و شوی آن خودداری نمود . قارچها اصلا نباید هنگام شستن در آب غوطه ور شوند . برای نگهداری قارچ در یخچال بهتر است آنها را ، بدون آنکه روی هم فشرده شوند ، در ظرفی چیده و روی آنها با حوله یا پارچه مناسب پوشاند و در یخچال نگهداری نمود.

10- چرا سطح کلش بسترکشت قارچ بعد از رشد کامل ریسه های قارچ کپک سبز می زند با وجودی که سطح بستر کشت قارچ خشک نشده است؟

این اتفاق معمولا بعد از اولین چین قارچ رخ می دهد برای پیشگیری  دقت کنید: دست ها و چاقو حتما" باید تمیز و ضدعفونی شده باشند بعد از برداشت قارچ بقایای میوه قارچ  کاملا" از بستر کشت قارچ  زدوده شوند. در صورتیکه بقایای میوه قارچ روی بستر کشت قارچ باقی بمانند می توانند منشاٍء بروز آلودگی و تخریب بستر کشت قارچ  شوند.

11- اگرکسیه نایلون بسترکشت قارچ صدفی را دیر سوراخ کنیم چه اتفاقی می افتد؟

در این حالت تخمیر بی هوازی  از یک سو و افزایش دی اکسید کربن از سوی دیگر باعث مهاررشد ریسه های قارچ صدفی شده و امکان آلودگی بستر کشت قارچ افزایش میابد.

12- علت اینکه پنجه دوانی ریسه های قارچ صدفی در شرایط مناسب رشد کند صورت میگیرد چیست ؟

در این حالت به موارد زیر توجه کنید:

رطوبت بستر قارچ صدفی  باید 70-75% باشد. pH بسترقارچ صدفی  باید  6-7 باشد. از مرغوبیت بذرقارچ صدفی اطمینان حا صل  کنید.

13- به چه علت گاهی وقتی چند توده قارچ صدفی همزمان رشد می کنند برخی از میوه های قارچ صدفی شروع به پلاسیدگی می کنند ؟

معمولا در شرایط نا مناسب از جمله کمبو د مواد غذایی و کاستی رطوبت این اتفاق میافتد و این در واقع تنک طبیعی برای حفظ تعدادی از میوه هاست.

14- قارچ چیست؟

بر خلاف نظر عامه مردم که قارچ‌ها را به اشتباه گیاه می‌نامند، در طبقه بندی موجودات زنده قارچ‌ها متعلق به گروه بسیار بزرگی هستند که اصطلا حا به آنها آغازیان میگویند. از آنجاییکه شناخت دقیق و درست ماهیت زیستی قارچ‌های خوراکی اهمیت ویژه ای در کشت و پرورش موفق آنها دارد لذا در آغاز تاکید می‌شود. قارچ یک گــیاه نیست، بله یک میکرو ارگانسیم است. و قادر به فوتو سنتز نمیباشد بنابراین انرژی مورد نیاز برای حیات خود را از مواد آلی می‌گیرد. قارچ از نظر ماهیت زیستی به انسان که (هتروتروف ) است به مراتب نزدیک تر از گیاه که اتوتروف است می باشد.

15- قارچها از نظر شکل و اندازه اندام زایشی خود به چند دسته عمده تقسیم میشوند ؟

قارچهای میکروسکوپی:

میکرو در لغت به معنای کوچک است به عبارتی در این گروه از قارچها اندام زایشی( اندام تولید کننده گرده یا اسپور قارچ ) با چشم غیر مسلح دیده نمیشود. کپکها و مخمرها از این گروهند.

قارچهای ماکروسکوپی:

ماکرو در لغت به معنای بزرگ است به عبارتی در این گروه از قارچها اندام زایشی را با چشم غیر مسلح میتوان دید که اصطلاحا به آن میوه قار چ می گویند و همان اندام خوراکی ، قارچ است که شامل کلاهک و ساقه است.  قارچهای خوراکی به این دسته از قارچها تعلق دارند.

16- Mushroom چیست؟

Mushroom میوه قارچهای کلاهک دار(ماکروسکوپی) است که  وقتی بالغ میشوند به دو حالت دیده میشوند:

1- در سطح زمین قرار می گیرند مثل اغلب قارچهای کلاهک دار

2- در زیر زمین قرار می گیرند مثل قارچ دنبلان کوهی یا (Tuber)

17- از نظر ویژگیهای تغذیه ای قارچهای کلاهک دار به چند دسته عمده تقسیم میشوند ؟

1- خوراکی _ دارویی

2- سمی _ دارویی

3- غیر خوراکی _ دارویی

18- برای شناسایی قارچهای کلاهک دار خوراکی از سمی و غیر خوراکی چه باید کرد؟

برای شناسایی قارچهای کلاهک دار خوراکی از سمی و غیر خوراکی  از یکدیگر اغلب، روشهای سنتی چون تیره شدن پیاز خام و یا ظروف نقره ای در مجاورت قارچ معرفی شده که البته چندان کارایی ندارند.

ولی دقیقترین روش شناسایی گونه قارچ از روی مشخصات ظاهری و میکروسکوپی آ نها و مقایسه با کتابچه های راهنمای شناسایی قارچ ها می باشد.

19- بر اساس روشهای پرورش قارچهای خوراکی _دارویی به چند دسته عمده تقسیم می شوند ؟

1- قار چهای خوراکی قابل کشت و پرورش که این گروه اغلب قارچهای تجزیه کننده یا کود رست هستند.

2- قارچهای خوراکی _دارویی غیر قابل کشت و پرورش که این گروه اغلب قارچهای همزیست یا انگل هستند.

20- قارچها خوراکی بر اساس نحوه تامین مواد مورد نیاز رشد خود به چند دسته تقسیم می شوند ؟

1-قارچهای انگل (پارازیت ):

قارچهای انگل برای تامین مواد غذایی خود به گیاه زنده حمله میکنند و با مصرف مواد غذایی مورد نیاز گیاه و دفع مواد مضر و سمی ، تدریجا باعث نابودی آن میشوند ، قارچهای انگل خود به دو صورت دیده می شوند :

1-1 انگل اجباری مثل قارچ عسلک

1-2 انگل اختیاری مثل قارچ پلئورتوس ایرینجی

2- قارچهای تجزیه کننده ( ساپروفیت ):

این گروه از بقایای مرده گیاهی که دارای مقادیر قابل توجهی چوب ( لیگنین ) ، سلولزو همی سلولز است استفاده میکنند و نقش بسیار مهمی در بازیافت و تبدیل مواد چوبی و سلولزی به مواد الی قابل جذب گیاهان ، در طبیعت دارند، قارچهای خوراکی پرورشی عمدتا به این گروه تعلق دارند.  این قارچها بر اساس قدرت آنزیمی (تجزیه کنندگی ) خود به سه دسته تقسیم می شوند :

2-1 تجزیه کننده های اولیه :

این گروه از قارچها با ترشح اسید آلی و آنزیم مستقیما می توانند سلولز و لیگنین تجزیه نموده و از انرژی حاصل از آن استفاده کنند. این قارچها به گروه چوب رست ها و گروه کاه رست ها معروفند قارچ صدفی، قارچ چینی ( ولواریلا )، و قارچ شیتاکه شاخصهای این گروهند. اشاره به این نکته ضروری استکه منظور از قارچهای کاه رست این نیست که این قارچها صرفا کاه و کلش غلات به عنوان بستر کشت می توانند به مصرف برسانند، بلکه این قارچها با قدرت آنزیمی بالایی که دارند مستقیما میتوانند از مواد سلولزی- لنیگوسلولزی- همی سلولزی و حتی لیگنین به عنوان منبع کربن استفاده کرده و مواد با ارزش غذایی بالاتری نظیر پروتئین- چربی- هیدرات کربن و غیره را بسازند .

2-2 تجزیه کنندگان ثانویه:

این گروه قارچهایی با قدرت آنزیمی کمتر را شامل است که به عنوان تجزیه کننده ثانویه شناخته می شوند.

قارچهای دکمه ای در این گروه قرار گرفته و مواد سلولزی موجود در بستر کشت آنها باید طی عملیاتی که اصطلاحا کمپوست سازی نامیده می شود تا حدی تجزیه شود تا قارچ بتواند از آن استفاده نماید .

2-3 تجزیه کنندگان ثالثیه :

گروه دیگری از قارچها به عنوان تجزیه کننده که از بقایای بستر تجزیه کنندگان ثانویه استفاده میکنند.

با عنوان تجزیه کننده ثالثیه شناخته میشوند که از جمله قارچهای خوراکی کم توقع هستند و از بقایای بستر کشت قارچهای تجزیه کننده ثانویه استفاده میکنند.مثل قارچ کوپرینوس کوماتوس و آگروسیب .

3- قارچهای همزیست :

قارچهایی هستند که برای رشد و میوه دهی به همزیستی با سایر موجودات مثل گیاهان ،حشرات و میکروارگانیسم های خاک نیاز دارند.

21- اهمیت قارچهای خوراکی در دنیای امروز به خاطر چیست؟

در سال1970، پدیده بحران انرژی، اندیشه ها وتفکرات انسانی را معطوف به بازیافت ضایعات آلی و توجه به مشکلات آب و هوایی و محیطی کرد. در این بین قارچها بعنوان مصرف کننده های ضایعات مواد آلی باعث برقراری چرخه بازیافت مواد می گردند.

بعلاوه مشکلات مربوط به آلودگی هوا، در اثر سوزاندن این ضایعات را حل می نمودند از آن زمان کشت صنعتی قارچهای دکمه ای و قارچهای کاه رست با استفاده از مواد زاید کشاورزی ودامی نظیر کاه وکلش و کود حیوانی توسعه پیدا کرد.

پایه مواد محیط کشت (سوبسترا) شامل سلولز، همی سلولز و لیگنین (چوب) است و این عناصر در واقع عناصر اصلی سازنده محیط کشت قارچ هستند، که در اغلب ضایعات کشاورزی یافت می شوند .

این در حالی است که بطور رایج برای از بین بردن این ضایعات آنها را می سوزانند .حاصل این عمل نیز به نوبه خود مشکل آلودگی هوا را به همراه دارد. از جمله مواد زائد کشاورزی می توان به کاه و کلش، پوسته دانه ها، چوب مغز ذرت و … اشاره نمود.

مثالهایی از نمونه ضایعات صنعتی حاوی این مواد به ضایعات پالپ کاغذ و ضایعات منسوجات پنبه ای قابل ذکر است. از جمله مثالهای خانگی و رستورانها ضایعات کاغذ (کاغذ روزنامه و جوهرهای چاپ برای تغذیه انسان مضرند)و تفاله برگ چای می باشد .

درگذشته کمتر به ارزش تغذیه ای قارچ بها داده میشد. امروزه این موضوع آشکار شده که قارچ بطور نسبی 20-27%  وزن خشک ، خود پروتئین با کیفیت بالا دارد، از آنجائیکه کشت قارچ تجزیه کننده اولیه پیچیدگی خاصی ندارد و کشت آن روی مواد زائد کشاورزی به آسانی انجام می گیرد، از این رو توسعه و ترویج کشت این گونه از قارچها در راس برنامه های سازمان ملل در کشورهای در حال توسعه است. از قارچ می توان به عنوان غذا استفاده کرد و علاوه بر آن از خواص دارویی آن نیز بهره برد. تحقیقات ثابت می کنند که قارچ ارزشهای دارویی دارد و مصرف قارچهای بعنوان غذای روزانه پرمنفعت است. در آینده می توان با گرفتن عصاره و تغلیظ این مواد دارویی خاص، آنها را برای درمان بیماریهای بخصوصی استفاده نمود. قارچ گنودرما Gandoderma از جمله قارچهایی است که امروزه بطور جدی برای مصارف دارویی کشت می گردد .

22- چرا پرورش قارچ صدفی روی کاه و کلش غلات در ابتدا توصیه میشود؟

قارچ صدفی در مقایسه با سایر قارچ های خوراکی از ساده ترین قارچ ها است که به دلیل مقاومت زیاد به شرایط  کشت، به راحتی می توان آن را کاشت. قارچ صدفی برای کسب تجربه و مهارت در زمینه کشت قارچ های خوراکی و دارویی قارچ ایده آلی است.  

23- بستر کشت قارچ چیست ؟

بستـر کشت قارچ در واقع یک مـاده غذایی مناسب است که ریسه های قارچ   از آن تغذیه کرده و رشد می نماید. فراموش نشود قارچ نه گیاه است و نه جانور. آنها کلروفیل ندارند.

بنابراین نمی توانند مواد مورد نیاز خود را از مواد معدنی پایه مثل دی اکسید کربن- اکسیژن و املاح بسازند. قارچ ها در واقع نوعی میکروارگانیسم هستند.

آنها فقط می توانند بر روی مواد آلی رشد کنند. آن گروه از قارچ ها که بر روی مواد مرده آلـی مثـل بقایــای در حـال پوسیدن گیاهان و یا ضایعات کشاورزی رشد می کنند را قارچ های تجزیه کننده یا ساپروفیت می نامند. این گروه از قارچ ها از مواد غذایی باقی مانده در سلول های مرده تغذیه می کنند. قارچ صدفی نیز جزو این گروه است و با قدرت آنزیمی بالایی که دارد مستقیما میتواند مواد سلولزی لیگنو لولزی را تجزیه نماید.

کاه و کلش غلات حــاوی 6/0% ازت و بیـش از 50% هیدرات کربن است. به این ترتیب، ساده ترین و قابل دسترس ترین ماده برای تهیه بستر کشت است.

24- روش کشت قارچ صدفی چگونه است؟

تهیه و نگهداری مواد اولیه - خیساندن یا افزایش رطوبت کاه و کلش - تخمیر کردن توده کاه و کلش - خرد کردن - پاستوریزه کردن بستر کشت - بذر زنی - انکوباسیون - میوه دهی - برداشت قارچ

25- ویژگیهای تهیه و نگهداری مواد اولیه کشت قارچ صدفی چیست

کاه و کلش غلات را به صورت بسته یا باز می توان تهیه کرد و باید به دور از باران و آفتاب مستقیم، در محل مسقفی نگهداری شوند.

26- خیساندن یا آبپاشی بستر کشت کاه و کلش چرا انجام می شود؟

این کار برای فعال کردن میکروارگانیسم ها انجام می شود.

بهترین رطوبت برای تأمین این شرایط، رطوبت 70-65% است.

برای این منظور می توان سطح کاه و کلش را آب پاشی نمود یا آنها را در آب فرو برد.

27- از کجا می توان دریافت که آیا رطوبت بستر کشت قارچ صدفی دقیقا" تنظیم شده است یا نه؟

کافی است توده ای از کاه و کلش را به اندازه یک مشت پر بردارید و خوب فشار دهید؛ اگر آب بین انگشتان دیده شد ولی نچکید، در این حالت رطوبت کافی است.

28- روش تخمیر کردن توده کاه و کلش بستر کشت قارچ صدفی چگونه است؟

بعد از خیساندن، کاه و کلش ها ی بستر کشت قارچ صدفی  را باید روی هم به صورت توده درآورد و برای اینکه حرارت مغز توده به راحتی بالا برود باید روی آن پلاستیک کشید.

دمای مغز بستر را باید کنترل کرد و هنگامی که دما به c ْ60 رسید، توده را باید به هم زد و باید دقت کرد که قسمت های زیرین و رویی کاملا جابجا شوند. بعد از 6 روز تخمیر بستر کشت کامل می شود.

29- خرد کردن بستر کشت قارچ چگونه است؟

در صورتی که دستگاه خردکن کاه و کلش موجود باشد، بعد از تخمیر بهتر است سایز کاه و کلش را تا اندازه 30-20 سانتی متر کمتر کرد. سپس آنها را روی قفسه های کشت در اتاق کشت پهن نمود.

30- چرا تخمیر کردن بستر کشت در اتاق کشت انجام میشود و چگونه است؟

هدف از این مرحله پاستوریزه کردن و از بین بردن تخم حشرات در بستر کشت است که علاوه بر آن به دلیل رشد میکروارگانیسم های مفید، غذای مناسب برای رشد قارچ در بستر کشت ساخته می شود.

برای این منظور باید کل توده بستر کشت حداقل به مدت 6 ساعت تا دمای c ْ60 یا F ْ140 گرم شود و در ظرف 4-3 روز دمای آن را تدریجا تا حد c ْ45 پائین آورد.

پس زمانیکه دمای بستر کشت c ْ45 شد، آنگاه می توان بستر کشت را سریعا خنک کرد و به دمای c ْ25 رسانید. در این حالت ذرات پولکی شکل سفید روی کاه و کلش غلات دیده می شود که نمایانگر تخمیر خیلی خوب است و بستر کشت اکنون آماده تلقیح است.

31- بذر زنی بستر کشت قارچ چگونه است؟

بذر قارچ قبل از اضافه شدن به بستر کشت باید خرد شود. دست ها و تمامی ابزاری که برای خرد کردن بذر قارچ استفاده می شوند باید تمیز و ضدعفونی شده باشند. الکل 70% می تواند یک ضدعفونی کننده مناسب باشد. توصیه قارچ کاران ماهر این است که درصد بیشتری بذر قارچ  را در سطح بستر کشت تلقیح کنند. برای تأمین این حالت 70% کل بذر قارچ را با توده بستر کشت باید مخلوط نمود و 30% باقی مانده در آخرین لایه بستر کشت تلقیح می شود. این عمل باعث می شود تا سطح کمپوست که حساس ترین نقطه توده به ظهور و نفوذ آلودگی است با رویش سریع ریسه های قارچ در برابر این عوامل ایمن گردد و یک حفاظت طبیعی در برابر این عوامل بوجود آید. در ضمن می توان از حشره کشی به نام دمیلین Dimilin استفاده کرد و به این ترتیب بستر کشت قارچ  نسبت به آلودگی آفات و حشرات، به خصوص مگس سرکه، ایمن می گردد. بعد از تلقیح حتما باید روی توده بستر کشت قارچ را با کیسه پلاستیک پوشاند تا رطوبت و دمای کافی تأمین شود. بعضی از قارچ کاران از کیسه های پلاستیکی که قبلا سوراخ شده اند استفاده می کنند. این سوراخ ها برای تنفس ریسه های قارچ تعبیه شده اند.

32- شرایط اتاق کشت و نور و محیط در مرحله پنجه دوانی باید به ترتیب چگونه باشد؟

دمای محیط: c  ْ21- c ْ24 یا ( F ْ75-70 )

دمای بستر کشت تقریبا" c ْ3-2 بیش از محیط است.

رطوبت محیط: 95-85%  رطوبت بستر کشت در حدود 70% ثابت باید بماند.

غلظت Co2  : 20000-5000 ppm  

نور: در این مرحله ریسه های قارچ صدفی بی تفاوت به نور هستند ولی تاریک کردن محیط باعث محدود شدن فعالیت برخی از کپک ها و آفات مهاجم میگردد. تقریبا بعد 48 ساعت رویش پنبه مانند میسلیوم ها (ریسه ها) را میتوان مشاهده نمود. و تا تکمیل رویش ریسه ها در کل بستر کشت حدود 30-25 روز زمان نیاز است. در این مدت شرایط ذکر شده باید کاملا رعایت شود.

33- شرایط اتاق کشت در مرحله میوه دهی باید چگونه باشد؟

دمای محیط: c  ْ22-15  ( بستگی به گونه قارچ دارد)

رطوبت محیط: 90-85% غلظت Co 2 : 1000 ppm 

نور:  1500-1000 lux 

در حدود 4 هفته بعد از تلقیح بسترهای کشت پین هد های ظریفی آشکار می گردند که بسیار ترد و شکننده هستند و در این مرحله آبیاری به روش اسپری کردن یا میست باید انجام شود ولی دقت شود روی بسترهای کشت آبیاری مستقیم نباید انجام شود.

حتی برخی از قارچ کاران ماهر پیشنهاد می کنند که حتی mist میست ممکن است باعث تخریب و خفگی پین هدهای کوچک شود. قارچ ها خیلی سریع رشد می کنند و 4-3 روز بعد آماده برداشت هستند.

34- بهترین زمان برداشت قارچ ها چه وقت است؟

بهتر است قارچ ها جوان برداشت شوند تا ماندگاری آنها افزایش یابد. یک روز قبل از اینکه قارچها به بلوغ کامل برسند و اسپورهایشان را در فضا پراکنده سازند باید آنها را برداشت نمود.

اسپورهای قارچ صدفی نه تنها باعث بروز حساسیت در انسان می شوند و علائمی چون سردرد - عطسه - آبریزش بینی- سرفه دارند، بلکه باعث کاهش وزن قارچ بالغ می گردند. برای پیشگیری از بروز حساسیت به اسپورهای قارچ صدفی حتما باید از ماسک استفاده کرد.

35- نور در پرورش قارچ صدفی چه اهمیتی دارد؟

نور نقش عمده ای در رنگ و توسعه کلاهک قارچ دارد. فقدان یا کمبود نور باعث شکست یا کاهش راندمان تولید میگردد. قارچهای صدفی به نورغیرمستقیم نیاز دارند. از تابش نور آفتاب بر روی قارچها باید جدا خودداری کرد و در سالن های تاریک حتما باید از لامپ مهتابی استفاده نمود. اگر نور به اندازه کافی نباشد رنگ کلاهک ها سفید شده و ساقه ها بلند می شوند. 120 لوکس نور در طول روز کافی است.

36- دما در پرورش قارچ صدفی چه اهمیتی دارد؟

اغلب گونه های قارچ صدفی در دمای   ْ25-20 رویش فعال دارند. کاهش دما تا حد  ْ15 باعث آغاز رویش زایشی می گردد. این همان پدیده ای است که در اعمال شوک سرمایی منجر به ظهور سریع و یکدست سرسنجاقی ها (پین هدها) می گردد.

بهتر است دمای اتاق کشت در پائین ترین حد دمای مطلوب رشد نگه داشته شود. پائین ترین حد دمای رشد بستگی به گونه قارچ دارد.

برای پیشگیری از خشک شدن بستر کشت، همچنین افزایش فعالیت های میکروارگانیسم های مهاجم و حشرات و آفات بهترین کار این است که دما و نور در کمترین حد مجاز نگه داشته شوند و سطح بستر کشت بوسیله پوشش پلاستیکی پوشاند شود.

37- تهویه در پرورش قارچ صدفی چه اهمیتی دارد؟

زمانی که غلظت گاز دی اکسید کربن از حد مجاز افزایش یابد در این حالت سرسنجاقی های غیربارو و عقیم ظاهر می شوند که حالت مرجانی یا شاخ گوزنی داشته و اصلا به شکل سنجاق ته گرد نیستند و یا اینکه سرسنجاقی های تشکیل شده فقط ساقه هایشان بلند شده و کلاهک آنها رشد نمی نماید. افزایش بیش از حد مجازگاز دی اکسید کربن نیز باعث توقف یا کند شدن رشد رویشی می گردد. که در این حالت بستر کشت بسیار حساس شده و مستعد ظهور آلودگی هایی چون کپک مهاجم سبز خواهد شد. که ابتدا این کپک در محل هایی که رشد میسلیوم بر روی بستر کشت کامل نگردیده ظاهر شده و در صورت بروز پدیده سخت شدن در اثر خشکی محیط روی ریسه های مرده نیز مشاهده می گردد.

38- تهویه چگونه باید انجام شود؟

بعد از برداشتن پوشش پلاستیکی از سطح بستر کشت بلافاصله باید تهویه انجام شود. برای این کار به مدت 30-40 دقیقه پنجره های تهویه را باید باز کرد تا هوا عوض شود. بعد از تهویه سنگین با باز گذاشتن گوشه پنجره ها تهویه ملایم انجام دهید.

دقت شود تهویه سنگین می تواند باعث از دست رفتن شدید آب و رطوبت گردد که در نتیجه آن سطح بستر سخت شود و به اصطلاح پدیده اتفاق بیافتد و همچنین در صورت وجود میوه روی بستر کشت، میوه ها خشک شده و رنگشان به قهوه ای و طعمشان به تندی مایل گردد. لازم به یادآوری است که تهویه باید به صورت مداوم و بر اساس یک برنامه دقیق مناسب با وضعیت رویش سالن انجام گیرد.

به قارچ کاران توصیه می شود برای دمیدن هوا به داخل سالن از کانال های پلی اتیلنی استفاده نمایند.

39- رطوبت و آب موجود در هوا را چگونه میتوان حفظ کرد؟

بعد از انجام عمل تهویه حتما" با آب پاشی کف، دیوارها و راهروها و همچنین با استفاده از دستگاه رطوبت ساز رطوبت سالن کشت را افزایش دهید. برای جلوگیری از ترک برداشتن سطح میوه ها و بستر کشت و همچنین شکننده شدن بافت میوه، رطوبت داخل سالن کشت باید در حد 90% و بالاتر تثبت شود. زمانی که رطوبت سالن در این حد ثابت بماند دیگر نیازی نیست در مراحل اولیه رشد اسپری کردن آب روی بستر کشت و میوه ها انجام گردد و تنها در صورتیکه احتمال شوک رطوبتی وجود دارد اسپری کردن آب بر روی میوه های جوان و سرسنجاقی ها مجاز است تا از خشک شدن آنها جلوگیری شود.

40- تهویه چقدر باید باشد؟

تهویه اتاق کشت یکی از مهمترین عواملی است که کیفیت و میزان محصول را تضمین می کند. میزان تهویه سالن 3-1 بار کل هوای سالن در هر ساعت است که بسته به میزان باردهی سالن مشخص می گردد.

در فصول سرد دقت شود تهویه در میان روز و به تعداد دفعات کمتری انجام شود تا دمای سالن افت زیادی پیدا نکند.

افزایش دما باعث بلند شدن بیش از اندازه ساقه های قارچ می شود و همچنین به دلیل بالا بودن شدت تنفس، Co2 بیشتری در محیط تولید و انباشته می شود.

41- آیا از بقایای کمپوست میتوان دوباره استفاده کرد؟

بعد از اتمام دوره برداشت محصول که حدود 50 روز می باشد کمپوست ها را از سالن خارج کرده و بعد از هوادهی و خشک کردن از آنها میتوان به عنوان بهترین خوراک برای تغذیه دامها استفاده کرد.

برای خواندن و مشاهده مطالب و تصاویر این اطلس

لطفا به پست بعدی مراجعه نمایید